Quả bồ hòn khi chín có màu vàng nâu, vỏ nhăn nheo và bên trong chứa hạt màu đen
Bồ hòn có chứa saponin, một chất tẩy rửa tự nhiên có khả năng giúp bạn làm sạch quần áo, vệ sinh nhà cửa và cả cơ thể khi tắm. Song, không ít người vẫn thắc mắc rằng loại quả này có ăn được như các loại hoa quả khác không? Và chúng còn có công dụng nào nữa không? Hãy tìm đáp án ngay dưới bài viết này của The Moshav Farm bạn nhé!
1. Quả bồ hòn là gì?
Bồ hòn là trái có tính tẩy rửa tự nhiên, thường được tách hạt, ngâm hoặc ủ dùng để rửa bát, làm xà phòng, nước giặt quần áo. Vậy bồ hòn là quả gì?
Quả bồ hòn có tên khoa học là Sapindus mukorossi Gaertn. Cây thuộc họ bồ hòn. Dân gian thường gọi với những tên khác như Vô hoạn, trái bòn hòn, quả xà phòng,…
Bồ hòn là cây thân gỗ to, ưa sáng, mọc nhanh với chiều cao trung bình từ 5 – 10m, một số cây có thể phát triển cao đến 15m. Cây rụng lá vào mùa khô, lá mọc so le, dạng kép lông chim, mỗi lá gồm có khoảng 4 – 6 đôi lá chét mọc đối xứng. Phiến lá có gân nổi rõ ở cả hai mặt, mép nguyên, đầu nhọn và gốc hơi lệch.
Hoa mọc thành cụm ở đầu cành, hoa nhỏ và có màu lục nhạt. Quả hình cầu với đường sống nổi rõ, cùi dày, khi chín vỏ nhăn nheo, sần sùi, có màu vàng nâu, bên trong chứa hạt tròn màu đen. Cây bồ hòn ra hoa vào tháng 7 – 9 và sai quả vào tháng 10 – 12.
Chúng được trồng nhiều ở khu vực miền Bắc của nước ta như Cao Bằng, Hà Giang, Lạng Sơn, Bắc Cạn, Tuyên Quang,Thái Nguyên, Quảng Ninh, Phú Thọ,… Bồ hòn thích nghi tốt ở những vùng nhiệt đới và cận nhiệt.
Với bồ hòn, chúng ta thường lựa chọn dùng phần quả và phần hạt đen bên trong. Thông thường, loại quả này sẽ được thu hoạch vào mùa thu, để nguyên hay bỏ hạt rồi phơi khô.
2. Thành phần hóa học có trong quả bồ hòn
Quả bồ hòn có chứa nhiều hợp chất tẩy rửa saponin, chiếm tới 18%, là một chất vô định hình, có màu hơi trắng đục. Khi thủy phân cho ra tinh thể arabinoza và sapogenin có khả năng tẩy rửa cực mạnh. Vì thế nó được dùng để giặt quần áo, lau chùi nồi chảo, lau sàn nhà,… Ngoài ra hạt bồ hòn còn chứa 9 – 10% dầu béo.
Với saponin, bạn cũng có khá nhiều cách để chiết xuất. Và phương pháp đơn giản nhất chính là nấu sôi bột quả bồ hòn với nước, cô đặc dịch chiết và dùng sulfat amoni để kết tủa saponin.
Nhiều người lầm tưởng trái bồ hòn có thể ăn được. Tuy nhiên, quả bồ hòn có vị đăng đắng, người xưa hay nói “ngậm bồ hòn làm ngọt” ý chỉ vị đắng của nó.
Như đã đề cập, bảng thành phần hóa học của bồ hòn rất giàu saponin, có đặc tính tẩy rửa, diệt khuẩn nên không có lợi để hấp thu vào cơ thể nên không dùng để ăn mà chỉ làm nước tẩy rửa.
Bạn có thể dùng bồ hòn để chiết xuất thành các bài thuốc chữa sâu răng, chăm sóc răng miệng, thân thể,… mà không dùng để ăn uống nhé.
4. Tại sao quả bồ hòn được ưa chuộng?
Bồ hòn là loại quả rất thân thuộc với nhân dân ngày xưa. Người ta xem nó như một quả thần thánh, có công dụng tẩy rửa tự nhiên, không chất hóa học, cực kỳ thân thiện với môi trường và được ưa chuộng vì:
- Tính bền vững: Quả bồ hòn là tài nguyên tái tạo, dễ dàng phát triển hữu cơ.
- Tất cả tự nhiên: không có thành phần gây hại.
- Thân thiện với môi trường: Ít phải xử lý, ít tiêu hao năng lượng và đóng gói đơn giản.
- Giá cả phải chăng: Chúng có thể thay thế nhiều chất tẩy rửa và tồn tại lâu hơn.
- Tái sử dụng: Mỗi quả bồ hòn có thể được sử dụng tối đa 6 lần trước khi bỏ đi.
- Không gây dị ứng: Không gây kích ứng da hoặc hô hấp và không độc hại. Bồ hòn an toàn cho những người bị dị ứng hạt.
- Sử dụng đơn giản: Vứt chúng vào nước rửa hay nấu nước bồ hòn để dùng.
- Không mùi: Nên bạn có thể thêm các loại tinh dầu có mùi yêu thích.
- Nhẹ nhàng: Bồ hòn trung tính nên không làm hỏng quần áo hoặc bề mặt mỏng manh.
- Chúng làm mềm vải của bạn một cách tự nhiên!
- Tiết kiệm nước: Rửa dễ dàng hơn nên cần ít nước hơn.
- Tiết kiệm năng lượng: Bạn có thể rút ngắn thời gian giặt của máy giặt.
- Hoạt động ở bất kỳ nhiệt độ nào: Sử dụng chúng trong nước lạnh, ấm hoặc nóng.
- Không gây ô nhiễm: 100% phân hủy tự nhiên và an toàn cho các hệ thống thoát nước
- Có thể ủ phân: Vỏ sau khi sử dụng có thể được ném vào đống phân ủ của bạn.
- Tự túc: Bạn có thể tự ươm hạt và trồng một cây bồ hòn, vài năm sau không phải mua
- Vô số công dụng: Hãy xem thêm bên dưới để biết hết tất cả những tác dụng tuyệt vời của quả bồ hòn mang lại.
5. Những công dụng tuyệt vời của quả bồ hòn
Bồ hòn là loại quả đa chức năng, đem lại nhiều công dụng vô cùng hữu ích trong đời sống. Điển hình như làm chất tẩy rửa, nước giặt quần áo, nước tẩy rửa vật dụng trong gia đình. Ngoài ra, dùng nước này tắm cho chó, mèo cũng có tác dụng trị ve, rận rất hay.
- Quả bồ hòn dùng làm nước giặt quần áo
Nước bồ hòn có thể giặt tất cả các thể loại quần áo từ quần áo trẻ sơ sinh, đồ len, đồ lụa đến đồ thể thao, khăn lông,… Nước này rất lành tính, không gây hại cho da, kể cả da nhạy cảm hay da trẻ em. Tác dụng làm sạch bụi bẩn và chất mồ hôi dầu trên quần áo một cách an toàn, lâu bị hư vì hoàn toàn tự nhiên.
Cách này giúp giữ màu quần áo, khăn mặt tốt mà không bị bay màu. Xà phòng từ bồ hòn không gây dị ứng và do đó rất tốt cho làn da cũng như đối với trẻ sơ sinh hoặc người có da nhạy cảm. Đây được xem là sản phẩm tuyệt vời để giặt quần áo trẻ em.
- Dùng nước bồ hòn để rửa chén bát
Chỉ cần một thìa canh nước bồ hòn, một cốc nước pha thêm chút giấm, khuấy đều là bạn đã có thể tự tin đánh bay mọi vết bẩn của chén dĩa. Công dụng tẩy rửa hiệu quả mà an toàn cho da, không sợ da bị dị ứng, ung thư. Bạn có thể tiếp xúc trực tiếp mà không cần phải mang bao tay như nước rửa chén thông thường.
Nước rửa chén bồ hòn
- Nước rửa tay từ quả bồ hòn có tác dụng giúp sát khuẩn
Tác dụng của bồ hòn lành tính, rất an toàn cho da, nó giúp loại bỏ vi khuẩn, các vết mồ hôi, vết bẩn trên da tay mà vẫn đảm bảo an toàn. Cho dung dịch nước bồ hòn pha loãng vào một chai nước rửa tay. Thêm vài lọ tinh dầu hoặc đập dập xả, quế để tạo mùi thơm tự nhiên.
Nếu bạn có làn da nhạy cảm, hoặc muốn là nước rửa tay cho trẻ sơ sinh thì đây chính là một loại quả thần kỳ, công hiệu. Vừa sạch da tay, vừa có mùi thơm dễ chịu, hoàn toàn tự nhiên không độc hại.
Nước rửa tay 100% tự nhiên
- Bồ hòn làm nước tắm
Dung dịch bồ hòn dịu nhẹ và phù hợp với hầu hết mọi loại da nên có thể giúp bạn vệ sinh cơ thể rất tốt. Nếu bồ kết gội đầu giúp tóc mềm mượt thì bồ hòn là chất tẩy rửa sinh học tuyệt vời, không gây hại cho da, ngược lại, có thể chữa các bệnh về da như: nấm da, mề đay, mẩn ngứa,…
Hiện nay, rất nhiều gia đình dùng bồ hòn để làm nước tắm thay vì dùng các loại xà phòng hóa học vì nó có công dụng rất dịu nhẹ và vệ sinh cơ thể rất tốt.
- Làm nước gội đầu, tốt cho tóc
Từ thời Trung cổ, bồ hòn đã được sử dụng cho tóc vì nó không chỉ làm sạch và mượt tóc mà còn chữa được các chứng bệnh về tóc như gàu, chàm, nấm ngứa da đầu…
Nước này cũng có thể làm cay mắt nên cẩn thận khi sử dụng. Một số loại dầu gội trên thị trường hiện nay cũng chứa tinh dầu bồ hòn. Tuy nhiên nên tự pha ở nhà để sử dụng thì tốt hơn.
Cách làm đơn giản như sau: lấy lớp vỏ khô bên ngoài của quả (khoảng 7-10 mảnh), cho vào đó 1/2 lít nước rồi ngâm qua đêm. Sáng ra lọc lấy nước và gội đầu, sau đó xả lại với nước sạch.
- Quả bồ hòn tắm cho thú cưng
Nếu chó mèo yêu quý nhà bạn bị ghẻ lở, ve, rận tấn công chỉ cần pha nước bồ hòn tắm cho chúng mỗi ngày. Những con ve, rận, kể cả trứng của chúng cũng sẽ bị tiêu diệt tận gốc. Thú cưng sẽ sạch sẽ trở lại. Thú cưng bình thường vẫn có thể tắm để xua đuổi bọ chét, côn trùng độc hại.
Sữa tắm thú cưng
- Bồ hòn làm nước vệ sinh nhà cửa
Dung dịch bồ hòn có thể thay thế nước lau sàn một cách hoàn hảo, dùng để vệ sinh nhà cửa như bồn rửa tay bị ố vàng hay bồn rửa chén bị rêu mốc, sàn nhà bị các vết dơ, ố vàng, làm sáng những tấm kiếng bị mờ, làm sạch mặt bếp … Cách làm dung dịch vệ sinh nhà cửa như sau:
Nấu hỗn hợp dung dịch bồ hòn với nước giấm theo tỉ lệ 1:1 để lau bồn rửa tay hoặc bồn rửa chén.
Đối với nước lau nhà thì chia theo tỉ lệ 1:3 và có thể hòa với tinh dầu tràm để độ sát khuẩn được cao và làm cho căn nhà được sạch và thơm.
Nước lau sàn
- Làm sạch đồ trang sức
Đặt các món trang sức vào trong dung dịch lỏng của quả bồ hòn sẽ thấy các đồ vật trở nên sáng bóng hơn.
- Công dụng khác của bồ hòn
Trái bồ hòn còn rất nhiều công dụng khác mà bạn không ngờ tới như:
– Làm kem cào lông: Kem cạo lông từ bồ hòn không chứa hóa chất độc hại mà còn có thể giúp bạn dưỡng ẩm cho làm da.
– Chữa các bệnh ngoài da: nước từ quả bồ hòn có tính chất như một loại sữa rửa mặt lý tưởng và tốt cho da, giúp da mịn và mềm mại. Nó giúp chữa được các bệnh ngoài da như vẩy nến và eczema, loại bỏ mụn đầu đen, mụn mủ và tàn nhang.
– Chữa côn trùng đốt: nước ngâm quả bồ hòn bôi tại chỗ có tác dụng loại bỏ và hủy nọc độc của rắn hay bò cạp ra khỏi cơ thể.
– Xua đuổi kiến, muỗi: Dùng vỏ bồ hòn ngâm với nước vo gạo trong vòng 1 tuần để bồ hòn lên men và thủy phân. Nhà có kiến hãy xịt nước này lên đường đi của chúng. Với muỗi có thể thoa trực tiếp lên tay chân, muỗi sẽ bay xa không dám đến gần. Xịt nước bồ hòn vào không khí giúp xua đuổi nhiều loại côn trùng khác.
– Làm chuỗi hạt: Hạt của quả bồ hòn có thể làm các chuỗi hạt tràng của nhà sư, hay là nguyên liệu để rửa ảnh trong ngành phim ảnh, làm chất nhuộm màu cho kim loại, sơn chống mốc,…
6. Một vài lưu ý khi sử dụng bồ hòn
Chưa thấy tài liệu nói về độc tính của quả bồ hòn nhưng cần lưu ý tránh nước bồ hòn rơi trực tiếp vào mắt sẽ gây kích ứng, đỏ mắt, nếu thấy có triệu chứng như phát ban, đỏ da hoặc ngứa ngáy bất kỳ trên da hoặc tóc thì ngưng ngay lập tức vì cơ địa dị ứng với saponin trong quả bồ hòn.
– Bạn nên tránh dùng thuốc mỡ bồ hòn để chữa bỏng da bởi có thể khiến vết thương có nhiều mủ hơn.
– Thai phụ các tháng đầu cũng không nên dùng nhiều bồ hòn để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe và thai nhi.
– Đối với trẻ em thì pha nước loãng hơn để tắm vì cơ thể bé vốn đã sạch – thơm rồi.
– Bồ hòn có thể tác động đến vài loại thuốc, thực phẩm chức năng, dược liệu khác bạn đang dùng. Vì thế, bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng nhé.
7. Kết luận
Trong cuộc sống hiện đại với sự tràn lan của rất nhiều loại chất tẩy rửa hóa chất công nghiệp độc hại không chỉ gây ảnh hưởng đến môi trường mà còn hại cho da và có thể gây ung thư.
Vì vậy, rất nhiều chị em nội trợ chọn cách dùng những sản phẩm từ bồ hòn cho cuộc sống sinh hoạt của mình và gia đình. Không chỉ là bảo vệ bản thân mà bảo vệ con trẻ, bảo vệ làn da non nớt và hệ đề kháng con yếu của trẻ, giúp con phát triển toàn diện nhất.
Có câu: “Dùng hóa chất mất môi trường – Dùng bồ hòn còn thiên nhiên”
Đến với The Moshav Farm là được trở về với thiên nhiên, và tiêu dùng xanh, Farm luôn sử dụng những sản phẩm thuần tự nhiên được canh tác theo lối thuận tự nhiên để tạo ra những sản phẩm hữu ích bảo vệ tốt nhất cho bản thân và gia đình bạn.
Thay vì sử dụng hóa chất độc hại và đắt tiền, tại sao chúng ta không sử dụng bồ hòn để an toàn, tiết kiệm và thân thiện với môi trường? Trước hết hãy vì sức khỏe và cuộc sống của gia đình bạn nhé. Sau đó, hãy lan tỏa những thông điệp ý nghĩa và các sản phẩm xanh, thuần tự nhiên để mang đến cuộc sống an lành và tốt đẹp hơn nha mọi người.
