Hiện nay hoàng kỳ chủ yếu nhập từ trung quốc.
Hoàng kỳ là vị thuốc quý được nhập khẩu từ trung quốc sản phẩm co mùi thơm dễ chịu sản phẩm thường được sắc nước uống để chữa bễnh.
Hoàng Kỳ ( Radix Astragali) Hoàng Kỳ là rễ phơi hay sấy khô của cây hoàng kỳ ( Astragalus membranaceus ( Fish) Bunge) hay cây Hoàng kỳ Mông cổ ( Astragalus mongolicus Bunge) thuộc họ Cánh bướm ( Fabaceae). Vị thuốc được ghi đầu tiên trong sách Bản kinh với tên Hoàng kỳ, còn có tên khác như Miên Hoàng kỳ, Tiễn kỳ, Khẩu kỳ, Bắc kỳ.
Tính vị qui kinh:
Vị ngọt hơi ôn.
Theo các sách thuốc cổ hoàng kỳ
- Sách Danh y biệt lục: vô độc, sinh bạch thủy giả, lãnh.
- Sách Bản kinh: cam hơi ôn.
- Sách Bản thảo mông toàn: nhập thủ thiếu dương, thủ túc thái âm kinh.
- Sách Thang dịch bản thảo: nhập thủ thiếu dưong, túc thái âm, túc thiếu âm, mệnh môn.
- Sách Bản thảo kinh sơ: thủ dương minh, thái âm kinh.
Thành phần chủ yếu: hoàng kỳ
Theo sách Trung dược học trong Hoàng Kỳ có saccaroza, nhiều loại acid amin, protid (6,16 -9,9%), cholin, betatain, acid folic, vitamin P, amylase.
Trong Hoàng kỳ Mông cổ có polysaccharide, alkaloit, một số vi lượng nguyên tố như selennium, sắt, calci, phospho, magnesium.
Cây hoàng kỳ
Theo Y học cổ truyền:
Hoàng Kỳ có tác dụng bổ khí, thăng dương, ích vệ khí, cố biểu, thác sang, sinh cơ, lợi thủy tiêu thũng. Dùng trị các chứng Tỳ khí hư nhược, các chứng khí bất nhiếp huyết, trung khí huyết hạ hãm, tỳ phế khí hư, khí huyết lưỡng suy, khí hư phát nhiệt, cơ thể hư nhiều mồ hôi, k lỡ loét miệng khó lành, khí hư thủy thũng, huyết tý tê dại chân tay, di chứng trúng phong, chứng tiêu khát.
Kết quả nghiên cứu dược lý hiện đại về hoàng kỳ
- Tác dụng thúc đẩy quá trình chuyển hóa trong cơ thể: làm thí nghiệm mỗi ngày, thụt vào dạ dày chuột nhắt nước sắc Hoàng kỳ trong 3 tuần, chuột khỏe lên. Hoàng kỳ dùng trong nuôi dưỡng tế bào làm cho tế bào sinh trưởng nhanh, số lượng tế bào họat động tăng lên nhiều, tuổi thọ kéo dài. Nghiên cứu thực nghiệm cũng cho thấy thuốc làm tăng cường chuyển hóa sinh lý của tế bào, tác dụng này có thể do thuốc có tác dụng điều chỉnh cAMP và cGMP trong tế bào. Hoàng kỳ có thể thúc đẩy sự chuyển hóa protid của huyết thanh và gan, đây cũng là 1 mặt quan trọng của tác dụng dược lý " phò chính" của thuốc.
- Tác dụng tăng cường chức năng miễn dịch của cơ thể: Hoàng Kỳ làm tăng chức năng thực bào của hệ thống tế bào lưới, nếu cùng dùng với Linh chi, Đảng sâm thì tác dụng càng rõ. Người sau khi cho uống nước sắc Hoàng kỳ, IgE và cAMP trong máu tăng lên rõ, SiaA trong nước miếng giảm rõ. Hoàng kỳ và Polysaccharide của nó có khả năng làm cho tế bào tương của lách súc vật tăng sinh, thúc đẩy sự hình thành kháng thể và nâng cao tính miễn dịch của thể dịch. Hoàng kỳ không những làm tăng làm tăng cường chức năng miễn dịch mà còn có tác dụng điều tiết miễn dịch. Theo Y học cổ truyền, tác dụng bổ khí phò chính của Hoàng kỳ là có liên quan mật thiết với khả năng nâng cao và điều tiết tính miễn dịch của cơ thể và tác dụng duy trì sự cân bằng nội môi của thuốc. Có tác giả cho rằng tác dụng bổ khí, cường tráng cơ thể của Hoàng kỳ còn do thuốc có tác dụng như nội tiết tố tình dục và tác dụng hưng phấn hệ thần kinh trung ương.
- Tác dụng lợi tiểu: nước sắc và cao lỏng Hoàng Kỳ đối với súc vật thực nghiệm ( chuột cống, thỏ, chó) và người thường đều có tác dụng lợi tiểu rõ rệt. Súc vật sau khi uống thuốc, lượng nước tiểu tăng 64% ( Tạp chí Y học Trung quốc 47:7-11,1961), nhưng phạm vi liều lượng có hiệu quả hẹp, liều thấp không có tác dụng, ngược lại liều quá cao lại làm cho nước tiểu giảm ( tác dụng hạ áp và lợi tiểu của Hoàng kỳ, Dược học học báo12(5),319-324, 1965).
- Tác dụng hạ áp: nước sắc, cao lỏng, cồn Hoàng kỳ tiêm dưới da hay tĩnh mạch cho súc vật đã gây mê ( chó, mèo, thỏ) đều có tác dụng hạ áp nhanh, nhưng thời gian ngắn, tác dụng hạ áp có thể do thuốc làm giãn mạch ngoại vi. Thí nghiệm trên chuột bạch, chuột lang còn chứng minh thuốc có tác dụng tăng sức đề kháng của mao mạch, do đó có thể đề phòng hiện tượng thẩm thấu của mao mạch tăng mạnh do clorofoc, histamin tạo nên.
- Thuốc có tác dụng làm tăng lực co bóp của tim bình thường, đối với trạng thái suy tim do mệt mỏi hoặc do nhiễm độc, tác dụng cường tim của thuốc càng rõ. Dịch tiêm Hoàng kỳ có tác dụng 100% làm mạch co bóp và làm nhanh nhịp tim cô lập của thỏ.
- Trên lâm sàng đã chứng minh Hoàng kỳ cùng dùng với Đảng sâm trị đạm niệu do viêm thận có kết quả. Trong điều trị thận hư nhiễm mỡ, nên dùng liều cao thuốc có tác dụng làm giảm đạm niệu. Có báo cáo dùng thuốc bột Hoàng kỳ tốt hơn ( trích luận văn Hội nghị khoa học sinh lý toàn quốc Trung quốc lần thứ 2, trang13,1963).
- Dịch tiêm Hoàng Kỳ có tác dụng hưng phấn co bóp tử cung cô lập của chuột cống 100%. Nước sắc Hoàng kỳ có tác dụng ức chế ruột cô lập của thỏ Polysaccharide Hoàng Kỳ có tác dụng kháng tế bào k. Dịch tiêm Hoàng kỳ trong ống nghiệm có tác dụng tăng trưởng xương đùi của phôi thai gà.
- Tác dụng kháng khuẩn: Trong ống nghiệm, thuốc có tác dụng kháng khuẩn đối với trực khuẩn lî Shigella, liên cầu khuẩn dung huyết, phế cầu, tụ cầu vàng ( in vitro antibacterial activety of some common Chinese herba on Gram-positive aerobic bacteria, Chin.Med J.67:648-656,1949).
Ngoài ra, theo báo cáo của Trương Trạch và Cao Kiều (1940), Hoàng kỳ có tác dụng làm cho kỳ động tinh của chuột bạch thông thường là 1 ngày kéo dài thành 10 ngày.
Thuốc còn có tác dụng bảo vệ gan, chống giảm sút glycogen ở gan ( trích luận văn báo cáo tại Hội nghị học thuật của Hội Dược học Trung quốc năm 1962, trang 332-333, 1963).
Cây hoàng kỳ được nhập từ trung quốc vẫn đảm bảo chất lượng, người ta hay quan niệm và báo chí chỉ đưa thông tin một chiều do vậy sinh ra tâm lý e ngại về dược liệu của trung quốc, hiện nay chúng ta nhập 90% vị thuốc bắc của trung quốc.
Lo ngại sử dụng hoàng kỳ sấy sinh.
Thật ra sinh diêm là một chất được sử dụng tăng cường sinh lý, liệt dương với liệt 3g do vậy sây sinh diêm không có tác hại như báo chí nói, ngược lại sử dụng đúng cách nó vừa bảo quản được dược liệu tránh mốc, mọt.
Lưu ý: sử dụng
Việt nam cũng có hoàng kỳ gọi là hoàng kỳ nam nhưng thật chất là rễ cây vú bò đây chỉ là sử dụng thay thế khi không có hoàng kỳ vì rễ dâu cũng có tác dụng tương tự. nhưng hoạt chất thấp