Bòn Bọt

Cây bòn bọt, công dụng bòn bọt, địa chỉ bán bòn bọt

Cây bòn bọt là loại cây mọc hoang được thu hài để làm dược liệu

Bòn Bọt  Còn gọi là toán bàn tử, chè bọt (Xuân Mai- Hà Tây)

Tên khoa học Glochidion eriocarpum Champ.

Thuộc họ Thầu dầu Euphorbiaceae.

Tên Bòn Bọt có thể do cây được nhân dân dùng chữa bệnh trẻ em đi ỉa có bọt. Cũng có thể do cây lắc với nước cho nhiều bọt.

A. Mô tả Cây bòn bọt là một loại cây nhỏ, lá mọc so le, cành non có màu đỏ tím, rất nhiều lông ngắn, trắng, cành già có màu xanh nhạt. Phiến lá  nguyên, hình trứng, thuôn, đáy lá tròn, đầu lá thuôn nhọn, dài 6-8cm, rộng 2-3cm, hai mặt phiến có nhiều lông ngắn, màu trắng, mặt dưới nhiều lông hơn, thoạt trông giống như lá mơ lông, cuống lá ngắn 1-1,5mm, có 2 lá kèm nhỏ hình như 2 gai nhọn, mềm. Hoa rất nhỏ, đơn tính, mọc ở kẽ lá, thành cụm 3 hay 4 hoa một, 1 hoa đực, 2 hay 3 hoa cái. Hoa đực có cuống ngắn, màu trắng, dài 5mm; với 6 lá dài màu vàng nhạt. Đường kính của lá đài chỉ chừng 5mm, trên lá đài cũng có nhiều lông nhỏ màu trắng. Hoa cái không có cuống, nhỏ hơn. Quả hình bánh xe, khi chín có màu đỏ, 4 đến 5 lá hoãn. Mùa hoa vào các tháng 3-4 (Hình 169).

B. Phân bố, thu hái và chế biến :

Mọc hoang ở khắp nơi, nhưng hiện nay mới thấy khai thác ở Bắc Giang. Hái cành và lá về phơi khô, để dành khi cần dùng đến. Không cần chế biến gì đặc biệt.

C. Thành phần hóa học :

Chưa thấy tài liệu nghiên cứu. Sơ bộ nghiên cứu, chúng tôi thấy có saponin, loại sterolic tanin. Những chất khác chưa rõ (Đỗ Tất Lợi, 4-1964).

Trong một loài Bòn Bọt Glochidion macrophyllum Benth, người ta chiết được friedelan 3-ol, glochidon C₃₀H₄₈O, glochidonol C₃₈H₄₈O₂, glochidion C₃₀H₅₀O₂, b sisosterol. Lá chứa 3 b friedelan, b sitosterol (J. Chem. Soc (C), 1971, 1004 và Phytochemistry 1970, 9, 1099).

D. Công dụng và liều dùng

Có nơi dùng lá giã vắt lấy nước uống, bã đắp lên vết rắn độc cắn. Nếu chưa cứng hàm có thể nhai nuốt nước. Chỉ mới thấy dùng trong phạm vi nhân dân. Bệnh viện quân y 108 và Bệnh viện Bắc Giang dùng chữa một số trường hợp phù thận do thiếu dinh dưỡng và phù suy tim có kết quả. Tuy những trường hợp theo dõi chưa nhiều, nhưng cách dùng đơn giản, kết quả rất khả quan.

Cách dùng như sau : 100g lá Bòn Bọt khô, sắc với 900ml nước, cô lại còn lại 300ml. Ngày dùng trung bình 100ml nước sắc tương đương với hơn 30g lá khô. Đã dùng điều trị 11 trường hợp phù thận kinh, khỏi phù 9 ca, còn 2 ca chết do phù toàn thân có cổ trướng bị phù đi, phù lại nhiều lần, lâu ngày urê huyết đã lên tới trên 1g/lít: chữa 8 ca phù suy tim khỏi 3, không khỏi 4, 1 ca chết do bệnh van tăng mạo vào viện đã nặng lúc chưa điều trị. Phù suy tim cho kết quả thất thường. Đối với trường hợp suy tim mới, còn bù trừ được thì có kết quả, còn trong phù do suy tim lâu do các bệnh van tim thì không thấy có kết quả. Thời gian rút phù trung bình là 15 ngày với những ca phù toàn thân, là 7 ngày với những ca phù nhẹ ở chân và mặt. Các tác giả nhận xét không thấy biến chứng gì khác về lâm sàng  trong khi sử dụng bòn bọt (Lê Quang Mỹ và Huệ Liên, Bệnh viện Bắc Giang, Y học thực hành 8-1963).

Cần chú ý nghiên cứu thêm

Chú thích :

Có tác giả xác định cây này là Glochidion velutinum Wight. Cần phải kiểm tra lại

Trung quốc còn dùng cây Glochidion puberum (L.) Hucth, cùng họ, cùng công dụng

Địa chỉ bán bòn bọt, nơi bán cây bòn bọt.

Cây bòn bọt chủ yếu sử dụng theo kinh nghiệm dân gian do vậy cây rất hiếm quý khách vui lòng liên hệ trước vì nhiều khi không có hàng.